ingilizce Heating, Ventilating and Air Conditioning kelimelerinin baş harflerinden meydana gelen HVAC sistemleri Türkçe de havalandırma, ısıtma ve iklimlendirme sistemleri anlamına gelir. Sıralanan bu üç fonksiyon ise, genellikle günümüz modern yapılarında sadece tek bir sistem içinde kombine edilir.

Günümüzdeki modern binalarda gerek havalandırma sorunlarında gerekse hava kirliliğinin çok hızlı bir şekilde artması nedeni ile iklimlendirme kontrolü çok büyük önem arz eder.

Yapılarda konumlandırılan HVAC sistemlerinin asıl amacı da insanların yaşadıkları ortamlarda hava kalitesini önemli ölçüde artırarak optimum sıcaklıklarda ise, diğer konfor şartlarını yerine getirir.

HVAC Otomasyon Nedir?

HVAC sistemleri, konuldukları ortamlardan uygun basınç, sıcaklık, nem gibi verileri de alarak uygun bir düzeyde diğer havalandırma sistemlerini aktif ederler. HVAC sistemlerinde sağlanabilecek olan en uygun kontrol sistemlerinin sıcaklık ve basınçlarını otomatik bir kumanda ile kontrol eder.
Sistem bu kontrolden sonra istenen değerlere ise, sınırlı bir enerji kullanarak ulaşır. Çünkü bu sistemin en önemli özelliği ise, minimum enerji ile kısa zamanda maksimum verime ulaşarak gerekli olan uygun şartları sağlar.

HVAC Otomasyonu ve Teknik Özellikleri

Bir HVAC sisteminin ısı bazlı bir şekilde işleyişi ele alınır. Gerekli elemanlarla gerçekleştirilen ölçümler sonucunda da sistem, yapıya olması gereken sıcaklık, nem gibi değerlerde hava çıkışı ya da hava girişi sağlanır. Şeklin sol tarafında bulunan yapıdaki havalandırma işlemi ve hava kontrolü yapılırken sağ tarafında da su soğutma ve ısıtma işlemi yapılır.

Soğutma kulesinde ise suyun soğutma işlemi sağlanır. Soğuyan su ile birlikte yapıdan gelen havanın soğutulması da gerekiyorsa soğutulur. Eğer bu yapının içinde ısı artışı da isteniyorsa ortada bulunan buhar kazanın olduğu bölgede çıkan sıcak hava, pompa ve fan sayesinde yapı içine kolaylıkla taşınır ve bu sayede yapılarda ısı kontrolü sağlanır.

HVAC sistemlerinde sistemin kullanılmış olduğu şartlar ve alan değişse de sistem üzerinde bulunan ana kontrol sistemleri ise, bazı başlıklar altında toplanabilir. Ana sistemin kontrolü ise sistem içinde yer alan belirli alt kontrollerin sağlanması ile oluşur.

Alt kontrollerle bazı denetimler yapılarak küçük parçalara bölünen bütün bir sistemin verilerini ise alt kontrollerden toplayarak daha sonra bütün alt sistemler içindeki bağlantılar sağlanır ve sistemin kontrolü de bu şekilde tamamlanır.

HVAC sistemlerinin daha koordineli bir şekilde çalışması ise sistemin tamamında ve alt sistemlerinde yer alan kontrol elemanları sayesinde sağlanır.

Sistemde yer alan ana kontrol elemanları ise şu şekilde listelenebilir;

  • Otomatik damperler
  • Valfler
  • proestatlar
  • DDC kontrol cihazları
  • Frekans invertörleri
  • Sensörler

Yapılarda sıkça kullanılan HVAC sistemlerinde bulunan buhar ve su akışını sağlayan kontrol aletleri ise valflerdir. Sistemde hava akışının kontrolünün sağlanmasına yardımcı olan elemanlar ise, damperlerdir. Sistemlerin kurulmuş olduğu ortamlarda bulunan verileri almak için de sıcaklık, nem, basınç sensörleri gibi çeşitli sensörler de kullanılır.

Sistemde belirttiğimiz ana kontrol elemanlarının dışında ise elektriksel yardımcı kontrol elemanları da yer alır.

Yardımcı kontrol elemanları da şu şekilde listelenebilir;

Transformatörler: Şebekeden alınmış olan voltajın dönüşümünü kısa sürede sağlamak için kullanılırlar.

Elektrik röleleri: Sistemdeki fan, kompresör, pompa ve diğer tüm cihazların kontrolünü de sağlayan ve oldukça yüksek enerjili cihazların anahtarlanmasına yardımcı olan elemandır.

Pnömatik elektrik röleleri: Basınçlandırma devresini kesmek ve havayı basınçlandırmak anahtarlamak için kullanılan önemli elemanlardır.

Potansiyometre: Ortamın basınç, sıcaklık gibi kontrol edilebilir değerlerinin elle manuel olarak ayarlanmasını sağlayan elemanlardır.

Pnömatik röleler: Basınç kontrolünün kumanda edilebilmesi ile birlikte sayısal işaretlerin de elde edilmesi için kullanılırlar. Çok yüksek ya da alçak iki basıncın ayrılmasında, iki ya da daha fazla basıncın ortalamasında, farklı miktardaki iki basıncın yanıtlanarak basınç eklenerek ya da çıkarılması için bunun gibi fonksiyonlarda kullanılan çeşitli elemanlardır.

Elektro pnömatik röleler: Elektriksel bir şekilde yönetilen bu röleler ile hava valflerinde bulunan pnömatik elemanların da anahtarlanması sağlanabilir.
Hava aksesuarları ve kompresörleri: Havayı kurutmak ve temizlemek için gereken basınç kaynağını temin eden elemanlardır.

Şalterler: Damperlerin ve valflerin ardışık bir şekilde çalışmasına yardımcı olan elemanlardır.

Ayarlama röleleri: Bu röleler, damper ve valflerin çalışma hassasiyetlerini ayarlamak için kullanılan çeşitli elemanlardır.

Şalter röleleri: Havalandırma rölelerinde bulunan açma ve kapama işlemlerinin yapılmasını pnömatik olarak sağlayan çeşitli elemanlardır.

Ayarlama röleleri: Bu röleler ise, valf ve damperlerin çalışma hassasiyetlerini ayarlamak için sıkça kullanılan elemanlardır.

HVAC Otomasyonunda Enerji Verimliliği

HVAC sistemlerinin otomasyonu için bir enerji verimliliği sağlayabilmek için bazı yollar izlenebilir.

Bunlar ise şunlardır;

Zaman programlamaları: Sistemlerin kurulmuş olduğu yapının işletme saatlerinde çalışarak bu işletmenin kapalı olduğunda sistemin kapanmasının sağlanmasına yardımcı olur.

Fancoil ve radyatör kontrolleri: Yapılarda yer alan bütün fancoil ve radyatör kontrolleri bina otomasyonu sisteminin üzerinden yapılmasının sonucunda işletim saatleri dışında kalan zamanda çalışmaması gereken kontrol cihazlarının kapatılmasıdır.

Isı, entalpi, nem ve hava kalitesi kontrolü: Yapının dışındaki ve içinde bulunan hava için yapılabilecek nem entalpi, ısı ve hava kalitesi değerlerine de dayanarak gerçekleştirilen kontrol ile birlikte enerjiyi en verimli şekilde kullanarak gereksiz soğutma, ısıtma, kurutma, nemlendirme gibi işlevlerin önlenmesini sağlar.

Basınç, seni ve basınç farkına göre frekans konvertörü: Yapılarda sıkça kullanılan fanların ve pompaların basınç, debi ve basınç farkı gibi değerlerin ölçümüne göre frekans konvertörü ile kontrol edilebilmesi de fazla enerji tüketimini önler.

AC Nedir?

HVAC otomasyon sistemlerinin içinde yer alan iklimlendirme taleplerinin karşılanmasına yardımcı olan Air Condition ya da en kısa ismi ile AC Sistemler, alanın soğutma ya da ısıtma isteklerinin kolaylıkla karşılanmasını sağlar. Klima şeklinde de bilinen bu sistemler, ev tipi olanlarından daha farklılık taşır ve çok daha büyük alanların isteklerini karşılayabilmek için çalışır.

Genellikle de soğutma ya da ısı konforu için havada bulunan nemin alınması işlemini gösteren iklimlendirme, aslında ısıtmayı da içermesine ile birlikte aslında daha çok soğutma işlemi için tercih edilebilir. Bu sayede geniş anlamda soğutma, ısıtma ve havanın durumunu iyileştirmek için de kullanılır.

Klimalar, ilk olarak akla gelen AC sistemlerine sahip olmasına rağmen büyük yapıdaki üniteler ise iklimlendirme cihazları içinde yer alır. Klimalar daha çok ev ya da daha küçük alanlar için de sıkça tercih edilebilirler. Ama daha büyük alanların soğutma isteklerinin yeteri kadar karşılanması için özel olarak geliştirilmiş olan cihazların kullanılması da gerekir. Bu sistemlerde sıkça kullanılacak olan üniteler ise, çeşitli kanallar aracılığı ile soğuk hava üretirler ve bu havayı da ortama verirler.

Klima Santralleri Otomasyon Sistemleri: Verimlilik ve Konforun Anahtarı

Klima Santralleri Otomasyon Sistemlerinin Temel Bileşenleri

EMF Otomasyon Klima santralleri otomasyon sistemleri, enerji verimliliği ve konforun sağlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Bu sistemlerin temel bileşenleri sensörler, kontrol üniteleri, aktüatörler ve izleme sistemleridir. Her bir bileşen, sistemin genel performansına katkıda bulunarak, optimum sıcaklık, nem ve hava kalitesinin sağlanmasına yardımcı olur.

EMF Otomasyon sisteminin genel yapısı ve işleyişi, sensörler tarafından toplanan verilerle başlar. Sensörler, ortam sıcaklığı, nem, hava hızı ve karbon dioksit seviyeleri gibi çeşitli parametreleri ölçer. Bu veriler, kontrol ünitelerine iletilir. Kontrol üniteleri, bu verileri analiz eder ve belirlenen sınırlar çerçevesinde klima sistemini ayarlar. Örneğin, sıcaklık sensörü belirli bir değerin altına düştüğünde, kontrol ünitesi ısıtma sistemini devreye sokar.

Aktüatörler, kontrol ünitelerinden gelen sinyalleri fiziksel harekete dönüştürür. Bu bileşenler, vanaların açılması veya kapanması, fan hızının ayarlanması gibi işlemleri gerçekleştirir. Aktüatörlerin doğru çalışması, sistemin genel verimliliği açısından büyük önem taşır. Yanlış veya hatalı çalışan bir aktüatör, enerji israfına ve konfor kaybına neden olabilir.

İzleme sistemleri, otomasyon sisteminin performansını sürekli olarak takip eder. Bu sistemler, kullanıcıların sistemin durumu hakkında bilgi sahibi olmasını ve gerektiğinde müdahalede bulunmasını sağlar. İzleme sistemleri, enerji tüketimi, sistem arızaları ve bakım gereksinimleri gibi bilgileri düzenli olarak raporlar.

Bu bileşenlerin seçimi ve entegrasyonu sırasında dikkat edilmesi gereken birkaç önemli husus bulunmaktadır. Sensörlerin doğru yerleştirilmesi ve kalibrasyonu, ölçüm doğruluğunu etkiler. Kontrol ünitelerinin yazılım güncellemeleri ve güvenlik protokolleri, sistemin güvenilirliğini artırır. Aktüatörlerin düzgün montajı ve bakımı, uzun ömürlü ve sorunsuz bir işletim sağlar. İzleme sistemlerinin kullanıcı dostu arayüzleri, operatörlerin sistemi etkin bir şekilde yönetmesine olanak tanır.

Otomasyon sistemlerinin entegrasyonu sırasında karşılaşılabilecek olası sorunlar arasında uyumsuz bileşenler, yazılım hataları ve iletişim kesintileri bulunabilir. Bu sorunların önüne geçmek için, bileşenlerin uyumlu olduğundan ve sistemin düzenli olarak kontrol edildiğinden emin olunmalıdır.

Klima Santralleri Otomasyon Sistemlerinin Avantajları ve Uygulama Alanları

EMF Otomasyon Klima santralleri otomasyon sistemleri, modern binaların ve tesislerin işletiminde çok sayıda avantaj sunmaktadır. Bu sistemlerin sağladığı en belirgin avantajlardan biri enerji verimliliğidir. EMF Otomasyon, HVAC sistemlerinin enerji tüketimini optimize ederek gereksiz enerji harcamalarını minimize eder. Bu, hem işletim maliyetlerinin azalmasına hem de çevresel etkilerin düşürülmesine katkı sağlar. Enerji verimliliği sayesinde karbon ayak izi azaltılarak sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşılabilir.

Bakım maliyetlerinin azaltılması, otomasyon sistemlerinin sağladığı bir diğer önemli avantajdır. Otomatik izleme ve kontrol mekanizmaları, sistemde oluşabilecek arızaları erken tespit ederek önleyici bakım yapılmasına olanak tanır. Bu, plansız duruş sürelerini ve acil müdahale ihtiyaçlarını azaltarak bakım maliyetlerini düşürür. Ayrıca, sürekli izleme ve veri analizi sayesinde sistem performansı optimize edilerek uzun vadeli işletme maliyetleri de kontrol altına alınabilir.

Kullanıcı konforunun artırılması da otomasyon sistemlerinin önemli bir avantajıdır. Klima santralleri otomasyonu, sıcaklık, nem ve hava kalitesi gibi parametreleri sürekli olarak izleyerek ideal iç ortam koşullarını sağlar. Bu, özellikle ofis binaları, hastaneler ve alışveriş merkezleri gibi insan yoğunluğunun yüksek olduğu mekanlarda büyük önem taşır. Kullanıcıların konfor seviyesi arttıkça, çalışan verimliliği ve müşteri memnuniyeti de olumlu yönde etkilenir.

Otomasyon sistemlerinin çeşitli uygulama alanları bulunmaktadır. Ofis binalarında, enerji verimliliği ve kullanıcı konforu ön planda tutulurken, hastanelerde ise hijyen ve hava kalitesi kritik öneme sahiptir. Alışveriş merkezlerinde, geniş alanların iklimlendirilmesi ve farklı bölümlerde değişken ihtiyaçların karşılanması gerekmektedir. Endüstriyel tesislerde ise üretim proseslerine uygun iklimlendirme ve enerji tasarrufu öncelikli hedefler arasındadır. Her bir uygulama alanında, otomasyon sistemleri spesifik ihtiyaçlara yönelik çözümler sunarak ideal işletim koşullarını sağlar.